Tràn lan việc khai thác khoáng sản trái pháp luật

    
Thời gian gần đây, khu vực thượng nguồn suối Ia Kul vàthượng nguồn suối Ia Bal, xãCư Klông, huyện Krông Năng, tỉnh Đắk Lắk như “nóng”lên bởi hàng trăm người dân ở khắp nơi kéo đến khai thác đáquýsaphia vàthạch anh tinh thể. 
 

Theo nguồn tin của người dân địa phương, cóthời điểm số người tham gia khai thác trái phép tại đây lên tới hơn 300 người. Góp mặt vào đội quân này, ngoài người dân tại chỗ, thìsố người từ các tỉnh miền Bắc vào vàmiền Nam ra cũng chiếm tỷ lệ không nhỏ. Các thung lũng, khe suối, bãi bồi lànơi lựa chọn đào đãi đáquýcủa dân khai thác tự do, trái phép. 
 

Tại các địa điểm khai thác, “thạch tặc”đãdựng lên nhiều lán trại vàđưa nhiều máy móc, dụng cụ phục vụ cho việc khai thác đáquýsaphia vàthạch anh. Riêng tại khu vực suối Ia Bal, diện tích khai thác trái phép ước tính ban đầu khoảng trên 1ha. Do bị đào bới khoét sâu nên sườn đồi bị sạt lở nham nhở, đất đárơi xuống dòng suối ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, đất sản xuất của người dân vànguồn nước trong khu vực. Điều đáng nói, vị trínày nằm trong diện tích đất quản lývàsử dụng của Hợp tác xãNông nghiệp - Kinh doanh tổng hợp Trường Sơn, đãđược UBND tỉnh Đắk Lắk cho thuêđất tại tiểu khu 300, thuộc địa bàn xãCư Klông, để thực hiện dự án trồng rừng nguyên liệu. 


Với cách khai thác cát vôtội vạ, sông suối, vườn tược ở xãAyun, huyện Mang Yang, tỉnh Gia Lai bị biến dạng. 
 

BàHnen Niê, một người dân sống gần khu vực suối Ia Bal ngao ngán: “Cách đây khálâu, một số người dân đãvôtình đào được những viên đánhỏ cómàu sáng đẹp. Sau đó, người ta đem thử thìbiết đólàđáquýcótên saphia. Cũng từ đó, dòng người từ khắp nơi kéo về đây tranh nhau khai thác. Ngay cả bàcon mình cũng cónhiều người bỏ nương, rẫy ra suối đào đãi đá. Rồi cũng cónhiều người đi làm thuêcho người ta để lấy tiền công. Không biết ở đây thật sự cómỏ đáquýnhư người ta đồn thổi hay không, nhưng bàcon mình thìđãbị ảnh hưởng nhiều. Khổ nhất làdòng suối bao lâu nay dùng để tắm giặt, nấu nướng đãtrở trên đục ngầu, lởm chởm đásỏi. Không riêng gìsuối Ia Bal vàngay cả suối Ia Kul cũng bị đào bới nham nhở, dọc hai bên suối đầy rẫy những hố sâu”.

Không riêng gìtỉnh Đắk Lắk, ở các tỉnh Gia Lai vàKon Tum, tình trạng khái thác khoáng sản trái phép như vàng sa khoáng, cát, đáchẻ…diễn ra từ nhiều năm qua nhưng cơ quan chức năng vẫn chưa cóbiện pháp xử lýtriệt để.

Ngoài khai thác trái phép đáquý, việc khai thác đất sét để sản xuất gạch vàkhai thác cát trên dòng sông Krông Ana vàsông Krông Nôcũng lànhững điển hình của sự hạn chế trong công tác quản lýtài nguyên khoáng sản trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk. 
 

Với việc khai thác đất sét trên địa bàn huyện Krông Ana, theo thống kêđến thời điểm này toàn huyện có70 cơ sở đang hoạt động, nhưng trong đóchỉ có2/70 cơ sở cógiấy phép khai thác còn hiệu lực. Các cơ sở còn lại tự thỏa thuận hợp đồng với các hộ dân cóđất ruộng để khai thác lấy sét, màkhông thông qua chính quyền địa phương. Việc khai thác đất sét của các đơn vị này diễn ra tràn lan, không theo quy hoạch, mua bán chuyển nhượng đất đai để khai thác đất sét bất hợp pháp, không thực hiện việc cải tạo đồng ruộng để trả lại diện tích canh tác nông nghiệp cho người dân… 
 

Hay việc khai thác cát của một số cơ sở trên sông Krông Ana vàsông Krông Nô, huyện Krông Ana, cũng không tuân thủ theo quy định của giấy phép khai thác vàđề án được phêduyệt, dẫn đến việc sạt lở bờ sông, gây ảnh hưởng đến diện tích sản xuất đất nông nghiệp. Điển hình, tại khu vực trạm bơm 3, xãHòa Bình, huyện Krông Ana, đoạn sông được UBND tỉnh Đắk Lắk cấp phép khai thác cho Hợp tác xãĐoàn Kết, bị sạt lở vào bờ từ 30 - 50m, làm ảnh hưởng đến diện tích đất nông nghiệp của người dân. 
 

Bên cạnh đó, nhiều đơn vị khai thác cát chưa chấp hành việc báo cáo định kỳ về sản lượng khai thác hàng năm, tự ýhợp đồng khai thác với các đơn vị chưa được cấp phép, sử dụng quásố lượng tàu bơm hút cát so với đề án được cơ quan Nhànước cóthẩm quyền phêduyệt… 
 

Không riêng gìtỉnh Đắk Lắk, ở các tỉnh Gia Lai vàKon Tum, tình trạng khai thác khoáng sản trái phép như vàng sa khoáng, cát, đáchẻ…diễn ra từ nhiều năm qua nhưng cơ quan chức năng vẫn chưa cóbiện pháp xử lýtriệt để. Trong khi đó, công tác thanh tra, xử lýnhững hành vi vi phạm vẫn chưa nghiêm, chưa kịp thời, để kéo dài dẫn đến nhiều phát sinh phức tạp;công tác quản lývàtrách nhiệm quản lý, bảo vệ tài nguyên khoáng sản vẫn còn bị buông lỏng… 
 

Tại tỉnh Kon Tum, một số điểm vẫn thường xuyên xảy ra tình trạng khai thác khoáng sản trái pháp luật như: Các xãĐắk Pét, Đắk Long, Đắk Blô, Đắk Nhoong (huyện biên giới Đắk Glei);sông PôKô, thung lũng Đắk Hniêng (huyện biên giới Ngọc Hồi);xãĐắk Pne (huyện Kon Rẫy);xãHơ Moong, Ya Tăng, MôRai (huyện biên giới Sa Thầy);sông Đắk Bla (TP Kon Tum)…
 

Bất cập trong quản lý
 

Ông Hoàng Xuân Ngân, PhóGiám đốc Sở Tài nguyên vàMôi trường tỉnh Đắk Lắk cho biết: Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk nói chung vàhuyện Krông Năng nói riêng chưa được Nhànước đầu tư thăm dòchi tiết nên việc khoanh định diện tích phân bố, đánh giátrữ lượng, chất lượng các loại khoáng sản cho công tác quản lýcủa các cơ quan chức năng gặp rất nhiều khókhăn. 


Khai thác cát trái phép trên sông Đắk Bla, TP Kon Tum, tỉnh Kon Tum.

“Qua kiểm tra thực tế tại khu vực khai thác đáquýsaphia vàthạch anh ở xãCư Klông cho thấy, việc phát hiện vàkhai thác được xuất phát từ người dân khai thác khoáng sản tự do. Nhằm bảo đảm an ninh khu vực, môi trường sinh thái vàtránh thất thoát tài nguyên quýhiếm, chúng tôi đãphối hợp với các phòng, ban chức năng huyện Krông Năng ra quân truy quét, bố trícác trạm tuần tra giao thông trên các tuyến đường vàkhu vực khai thác khoáng sản trái phép, bố trílực lượng ăn ở thực địa nhằm kiểm tra, truy đuổi vàxử lýngười dân từ các nơi đổ về đây thành lập băng nhóm để tham gia khai thác khoáng sản trái phép. Tuy nhiên, do khu vực khai thác khoáng sản trái phép nằm trong rừng, địa hình hiểm trở, đường giao thông đi lại lầy lội vàdốc cao nên rất khókhăn cho công tác truy quét, tịch thu máy móc, phương tiện. Vìvậy, các nỗ lực ban đầu của chúng tôi chỉ mới tiến hành giải tỏa được vị tríkhai thác ở suối Ia Bal vàhạn chế được người dân từ các nơi đổ về để khai thác khoáng sản trái phép, chứ chưa giải tỏa được triệt để tận gốc”- PhóGiám đốc Sở Tài nguyên vàMôi trường tỉnh Đắk Lắk nói.
 

Theo tìm hiểu của chúng tôi, những hạn chế trong công tác quản lýtài nguyên khoáng sản ở các tỉnh Gia Lai, Kon Tum do chưa được các cấp cóthẩm quyền quan tâm đúng mức. Tình trạng khai thác khoáng sản trái pháp luật vẫn xảy ra ở một số địa phương do việc kiểm tra chưa thường xuyên, chưa phát hiện được những trường hợp vi phạm, hoặc khi phát hiện không xử lýtriệt để. Để khắc phục tình trạng trên, UBND tỉnh Kon Tum đãyêu cầu giám đốc các sở: Tài nguyên vàMôi trường, Kế hoạch vàĐầu tư, Công thương, Xây dựng, Công an tỉnh vàcác sở, ban, ngành liên quan;chủ tịch UBND các huyện, thành phố, giám đốc các doanh nghiệp khai thác khoáng sản trên địa bàn đẩy mạnh công tác phổ biến, tuyên truyền Luật Khoáng sản vàcác văn bản pháp luật cóliên quan;UBND các huyện, thành phố chủ động phối hợp với Sở Tài nguyên vàMôi trường tham mưu, đề xuất UBND tỉnh các biện pháp hữu hiệu nhằm xử lýtriệt để tình trạng khai thác tài nguyên, khoáng sản trái phép…
 

Mới đây, UBND tỉnh Kon Tum đãkýquyết định phêduyệt, bổ sung điều chỉnh quy hoạch thăm dòkhai thác, chế biến vàsử dụng khoáng sản làm vật liệu xây dựng thông thường đến năm 2020 cho 20 đơn vị trên địa bàn tỉnh. Đây cũng chính làmột trong những giải pháp quan trọng để đưa việc khai thác tài nguyên khoáng sản trên địa bàn vào đúng quy hoạch vàhạn chế tối đa tình trạng khai thác trái pháp luật như hiện nay.