CHUYỂN ĐỔI SỐ CƠ QUAN NHÀ NƯỚC LÀ GÌ?
Chuyển đổi số cơ quan nhànước làhoạt động phát triển chính phủ số của các cơ quan trung ương vàtương ứng với đólàhoạt động phát triển chính quyền số, đôthị thông minh của các cơ quan chính quyền các cấp ở địa phương.
Chuyển đổi số cơ quan nhànước tập trung vào phát triển hạ tầng số phục vụ các cơ quan nhànước một cách tập trung, thông suốt;tạo lập dữ liệu về kinh tế - xãhội phục vụ ra quyết định chính sách;tạo lập dữ liệu mở dễ dàng truy cập, sử dụng, tăng cường công khai, minh bạch, phòng, chống tham nhũng, thúc đẩy phát triển các dịch vụ số trong nền kinh tế;cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ cao, cả trên thiết bị di động để người dân, doanh nghiệp cótrải nghiệm tốt nhất về dịch vụ, nhanh chóng, chính xác, không giấy tờ, giảm chi phí.
Chính phủ số bản chất làchính phủ điện tử, bổ sung những thay đổi về cách tiếp cận, cách triển khai mới nhờ vào sự phát triển của công nghệ số. Vìvậy, khi nói phát triển chính phủ số chính lànói phát triển chính phủ điện tử, chính phủ số đãbao hàm chính phủ điện tử.
Chính phủ điện tử làgì?
Chính phủ điện tử làchính phủ ứng dụng công nghệ thông tin để nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động, phục vụ người dân vàdoanh nghiệp tốt hơn. Hay nói một cách khác, đây làquátrình tin học hóa các hoạt động của chính phủ.
Chính phủ điện tử, hiểu một cách đơn giản, là“bốn Không”, cókhả năng họp không gặp mặt, xử lývăn bản không giấy, giải quyết thủ tục hành chính không tiếp xúc vàthanh toán không dùng tiền mặt.
Chính phủ số làgì?
Chính phủ số làchính phủ cótoàn bộ hoạt động an toàn trên môi trường số, cómôhình hoạt động được thiết kế lại vàvận hành dựa trên dữ liệu vàcông nghệ số, để cókhả năng cung cấp dịch vụ chất lượng hơn, đưa ra quyết định kịp thời hơn, ban hành chính sách tốt hơn, sử dụng nguồn lực tối ưu hơn, kiến tạo phát triển, dẫn dắt chuyển đổi số quốc gia, giải quyết hiệu quả những vấn đề lớn trong phát triển vàquản lýkinh tế - xãhội. Hay nói một cách khác, đây làquátrình chuyển đổi số của chính phủ.
Chính phủ số làchính phủ điện tử, thêm “bốn Có”, cótoàn bộ hoạt động an toàn trên môi trường số, cókhả năng cung cấp dịch vụ mới nhanh chóng, cókhả năng sử dụng nguồn lực tối ưu vàcókhả năng kiến tạo phát triển, dẫn dắt chuyển đổi số quốc gia, giải quyết hiệu quả những vấn đề lớn trong phát triển vàquản lýkinh tế - xãhội.
Điểm khác nhau giữa chính phủ điện tử vàchính phủ số làgì?
Chính phủ điện tử làchính phủ tin học hóa quy trình đãcó, cung cấp trực tuyến các dịch vụ hành chính công đãcó. Chính phủ số làchính phủ chuyển đổi số, đổi mới môhình hoạt động, thay đổi quy trình làm việc, thay đổi cách thức cung cấp dịch vụ, nhanh chóng cung cấp dịch vụ công mới.
Một trong những thước đo chính của chính phủ điện tử làsố lượng dịch vụ hành chính công trực tuyến. Còn một trong những thước đo chính của chính phủ số làsố lượng dịch vụ hành chính công giảm đi, số lượng dịch vụ công mới, mang tính sáng tạo phục vụ xãhội tăng lên, nhờ công nghệ số vàdữ liệu.
Chính phủ số vàchính quyền số
Trong chính phủ điện tử, cơ quan chính quyền cung cấp các dịch vụ trực tuyến, chẳng hạn như một công dân khi sinh ra thìcódịch vụ đăng kýkhai sinh, khi đến tuổi trưởng thành thìchủ động đi đăng kýdịch vụ cấp thẻ căn cước công dân hay dịch vụ cấp hộ chiếu. Người dân phải thực hiện nhiều thủ tục hành chính, mỗi lần thực hiện lại phải điền dữ liệu từ đầu, mặc dùđãtừng cung cấp trước đó. Còn trong chính phủ số, khi dữ liệu được chia sẻ giữa các cơ quan khác nhau vàtrong trọn vẹn vòng đời, người dân chỉ cần cung cấp thông tin một lần cho một cơ quan nhànước, khi sinh ra được cấp một mãđịnh danh duy nhất, khi đến tuổi trưởng thành tự động được nhận thẻ căn cước công dân.
Chính quyền số làgì?
Chính quyền số làchính phủ số được triển khai tại các cấp chính quyền địa phương (cấp tỉnh, cấp huyện vàcấp xã).
Mối quan hệ giữa đôthị thông minh vàchính quyền số?
Ở cấp quốc gia, quốc gia thông minh gồm ba thành phần làchính phủ số, kinh tế số vàxãhội số. Ở cấp địa phương, đôthị thông minh cũng gồm ba thành phần tương ứng làchính quyền số, kinh tế số vàxãhội số trong phạm vi địa lýcủa đôthị đó.
Tại sao phải phát triển chính phủ số?
Chính phủ số giúp chính phủ hoạt động hiệu lực, hiệu quả hơn, minh bạch hơn, hạn chế tham nhũng, kiến tạo sự phát triển cho xãhội. Vídụ, việc chuyển hoạt động của chính phủ lên môi trường số bao hàm cả việc chuyển hoạt động thanh tra, kiểm tra của cơ quan nhànước lên môi trường số. Thay vìtiến hành kiểm tra trực tiếp tại doanh nghiệp theo cách truyền thống, cơ quan chức năng thực hiện thanh tra trực tuyến, thông qua các hệ thống thông tin vàcơ sở dữ liệu được kết nối. Mục tiêu đặt ra đến năm 2025, 50% hoạt động kiểm tra của cơ quan nhànước thực hiện từ xa trên môi trường số. Còn tỷ lệ này năm 2030 là70%.
Tại sao cần phân biệt khái niệm chính phủ điện tử vàchính phủ số?
Cóphân biệt khái niệm tường minh thìmới cónhận thức đúng đắn, cónhận thức đúng đắn thìmới cóhành động đúng đắn. Việc phân biệt ra các mức độ phát triển, làchính phủ điện tử vàchính phủ số, không cónghĩa làlàm tuần tự, làm xong chính phủ điện tử rồi mới làm chính phủ số.
Quátrình phát triển chính phủ điện tử đãdiễn ra từ nhiều năm nay, vàsẽ cơ bản được hoàn thành vào năm 2021-2022 với mục tiêu 100% dịch vụ công của các bộ, ngành, địa phương đủ điều kiện được đưa lên mức độ 4. Với việc ban hành Chiến lược phát triển chính phủ điện tử, hướng tới chính phủ số giai đoạn 2021-2025 định hướng đến năm 2030, Việt Nam đãbắt đầu khởi động quátrình phát triển chính phủ số, thực hiện song song với quátrình phát triển chính phủ điện tử.
Phát triển chính phủ số làsự thay đổi nhận thức, từ đóthay đổi cách làm. Trước đây làm chính phủ điện tử thìchỉ nghĩ đến việc tin học hóa, cung cấp dịch vụ hành chính công trực tuyến. Hiện nay làm chính phủ số thìphải nghĩ đến đưa mọi hoạt động của chính phủ, vídụ hoạt động thanh tra, lên môi trường số. Trước đây làm chính phủ điện tử thìchỉ nghĩ đến việc đầu tư hệ thống thông tin, số hóa từng quy trình, 10 năm mới đưa được 10% dịch vụ công trực tuyến lên mức độ 4. Hiện nay làm chính phủ số thìnghĩ đến việc sử dụng nền tảng, số hóa toàn bộ, trong 3 tháng đưa 100% dịch vụ công trực tuyến lên mức độ 4 với chi phíthấp hơn.
Tỉnh Bến Tre
Đến hết năm 2019, tỉnh Bến Tre mới chỉ cókhoảng 6% dịch vụ công trực tuyến mức độ 4. Nhưng với cách làm mới, làsử dụng nền tảng số cung cấp dịch vụ cho phép tạo dịch vụ công trực tuyến, chỉ trong khoảng hơn 03 tháng, từ tháng 8 đến tháng 11/2020, Bến Tre đãđưa 100% dịch vụ công trực tuyến lên mức độ 4. Tương tự như vậy, Bộ Y tế, Bộ Thông tin vàTruyền thông, tỉnh Tây Ninh cũng đãđưa 100% dịch vụ công trực tuyến lên mức độ 4 trong năm 2020.
Quốc gia nào thành công trong phát triển chính phủ số?
Ở châu Âu, Đan Mạch vàEstonia là2 trong số những nước thành công nhất. 100% dịch vụ số với 90% người dân nước này sử dụng, đạt mức độ phổ cập rất cao.
Ở châu Á, một số quốc gia như Hàn Quốc, Singapore cũng kháthành công. Đăng kýthành lập một doanh nghiệp mới thực hiện trực tuyến qua mạng cóthể được hoàn tất trong 15 phút. Thời gian thông quan hàng hóa ngắn nhất trong khu vực. Chính phủ Singapore được đánh giálàminh bạch, chỉ số tham nhũng thuộc loại thấp nhất trên thế giới.
Thách thức lớn nhất trong phát triển chính phủ số làgì?
Chính phủ số xử lývăn bản không giấy, họp không gặp mặt, xử lýthủ tục hành chính không tiếp xúc vàthanh toán không dùng tiền mặt. Đây làsự thay đổi.
Đối với mỗi cơ quan, tổ chức, sự thay đổi chỉ cóthể bắt đầu từ người đứng đầu. Thách thức lớn nhất cho cơ quan nhànước lànhận thức vàsự vào cuộc thực sự của người đứng đầu, làchuyện dám làm hay không dám làm.
Đối với mỗi người dân, sự thay đổi đòi hỏi thay đổi kỹ năng vàthói quen. Thách thức lớn nhất cho xãhội trước mắt làkỹ năng số của người dân, sau đólàthói quen vàvăn hóa sống trong môi trường số.
Đối với mỗi doanh nghiệp, sự thay đổi đòi hỏi phải triển khai các giải pháp công nghệ số, cónhững việc hoàn toàn mới, chưa cótiền lệ. Thách thức lớn nhất cho doanh nghiệp làmôi trường pháp lýđể triển khai.
Rủi ro gặp phải khi phát triển chính phủ số làgì?
Đối với cả quốc gia, rủi ro lớn nhất làmất chủ quyền số quốc gia. Khi chính phủ chuyển nhiều hoạt động của mình lên môi trường số, nghĩa là, vấn đề an toàn, an ninh mạng làvấn đề sống còn. Đối với mỗi cánhân, rủi ro lớn nhất làlộ lọt dữ liệu cánhân vàquyền riêng tư.
Chính phủ số phục vụ những ai?
Nếu như trước đây, thông thường, phát triển chính phủ điện tử đặt ra mục tiêu chính làphục vụ người dân, doanh nghiệp vàxãhội tốt hơn.
Trong giai đoạn sắp tới, chính phủ số còn đặt mục tiêu trang bị công cụ làm việc mới để cán bộ, công chức, viên chức cóthể thực hiện tốt nhất nhiệm vụ của mình, đólàtrợ lýảo hay những nền tảng làm việc, cộng tác trên môi trường số.
Nguồn Cục tin học hoá- Bộ Thông tin vàTruyền thông
